Thursday, October 4, 2012

Khawsik sang vang a naupang kaih


 Tun tum chu tunlai a ka vei Mizo tawng ngei hian kan thawh ve ang e. Tangkaipui turin in lo chhiar hlauh takin. Word a ka ziah sa ka paste a, ka edit thiam tawh lo :P

Febrile seizure (Khawsik sang vang a kaih) hi naupang thla 6 atanga kum 5 mi velah a tam ber a. Naupang kaih chhan tlanglawn ber a ni bawk. Kum 2 hnuai lamah hian a tam lehzual a, kum 5 hnuah hi chuan kaih hi an nei zui tawh lo tlangpui.

Khawsik sang vang a kaih hi chhungkaw inchhun theih a ni a, unaute kaih thin nei chuan 10% in kaihna chance a nei a, a nu emaw a pa a naupan lai a  khawsik kaih a neih ve thin phei chuan 50% kaihna chance a nei bawk. 

An kaih hunlai chuan hlauhthawnawm thei hle mahse, khawsik vang a kaih hi thil hlauhawm a ni lova. A hnu a thluak lam chaklohna thlentu leh pangai zan lohna thlentu pawh a ni chuang lo tih hi hriat chian a tha.

In ven dan:

Naupang kum 2 hnuai lampang hi chu hritlang leh hrileng an kai hma em em a. An khawsik a san viau chuan an thluak la puitling lo chu kaih ‘trigger’ mai a awlsam bik a. Chuvang chuan naupang khawsik chu enkawl hma a tha ber.
  1.  Nachhawkna (Paracetamol eg. Calpol, Sumo, UPC) pek hma a tha. Damdawi ei thei lo/duh lo chu mawng a hnawh chi (eg Just-in) ang te pawh hman mai a tha. Heta sawi tel ngai chu nachhawkna te hi damdawi dang ang bawkin side effect an nei vek a, darkar 4 aia zing lova pek hi a him ber. 
  2. Naupang chu chei lum lutuk lo la, kawr thawl lam, awm leh ban khuh haktir la, inchhung thli thaw awm lohna a awm tir a tha. Vawt a tih viau pawhin tihlum vak vak hian an kaih duh hle. Shawl sin chung a puak lum te hian an kaih hma duh  lehzual tih hriat a tha. 
  3.  Theihhram chuan chhungtin in thermometer (khawsik enna) hi kawl a tha. Khawsik chang a a san dan chhinchhiah hi a finthlak khawp mai. Taksa lumna pangai hi 37 degree Celsius or 98.8 degree Fahrenheit vel a ni a. Naupang khawsik 102⁰F (39⁰C) leh a aia sang anih hian an kaih tlangpui. 
  4.  A khawsik chu a sat viau chuan, tui lum pip pep ah puan nem chiah la, fe deuhvin sawr la, chu chuan a taksa sa lai kha deh daih tum rawh.  Vur leh tuivawt erawh chu hman reng reng loh tur. 
  5.  Febrile convulsion vawikhat nei tawh chuan a nei nawn leh duh tih hriat a, a khawsik san hma a tih daih vat vat a tha ber.
Naupang kaih awmdan:

Kut leh ke ti khawngin a mitmu a ti chho (meng pual) thei. Biak an hre lova, second 10 atanga minute 10 vel thleng a ni tlangpui. A din lai a nih chuan a tlu tawp thei a, zun te pawh a cheh thei. A then chu an luak a, an lei te pawh an seh thin. An taksa an vai vak vak loh pawhin an khawng tlat thei bawk. Thawk an lak loh chuan an hmai leh taksa te pawh a duk vek thei. Mahni fa leh tute kaih hmuh chu thil hrehawm tak a ni a, chiai loh hram hram a tha ber.

An kaih hnuah hian an mut a chhuakin an zawi viau thin a, hei hi chu a dan ve reng a ni.

Khawsik vang a kaih hi chi hnih ah then leh a ni a. Simple febrile convulsion chu minute 15 aiin a rei lova. Darkar 24 chhungin an kaih nawn lo bawk. Complex febrile convulsion ve thung chu minute 15 aiin a rei a, darkar 24 chhungin a kaih nawn a,  taksa che lai bik (eg, hmui tep char char, taksa peng chanve chauh che, etc) an nei thei.

A kaih a nih chuan:
1.     Pawm bet lovin khum/thuthlengah mut tir la. An taksa che vel chu khuahkhirh tum lovang che. An bul hnaiah intauh theihna leh anmahni tina thei a awm chuan laksan vat tur.
2.     Thil hmuam lai a neih chuan lakchhuah sak tur. A lei a seh chuan i kut zung tangin ven sak rawh. Fian leh slipper te ka a rawlhsak hi tih loh hram tur.
3.     Kawr tawt a hak emaw  a nghawngah muffler etc a awrh chuan phelh thawl sak rawh.
4.     Eitur/intur pek tum suh.
5.     A luak emaw, a chil hnang a tam a nih chuan a lu chu saisir indah la, zangthal a a mut chuan a hak a hlauhawm.
6.     A khawsik chu kan sawi tawh ang khian tihhniam i tum dawn nia.

Tih zui tur te:

  1.   Naupang chu a kaih zawh veleh doctor pan pui a tha. Hospital a hlat  deuh phei chuan an kaih lai a hruai kher hi a tul lem lo. 
  2.  A khawsik chhan chu hriat a enkawl vat a ngai. A tlangpuiin hritlang leh viral infection dang vang mai mai a khawsik an ni thin a. Natna hlauhawm dang vang eg. Meningitis (thluar har infection), encephalitis (thluak infection), brain abcess (thluak a hnai awm) a ni lo tihchian a ngai. Heng natna hlauhawm vang a kaih hi chu Complex febrile convulsion  kan sawi tawh ang khian an awm duh bik. Doctor chuan damlo a en in a hre hrang thei mai thin. 
  3.  Simple febrile convulsion kan tih ang ah khi chuan test tam tak tih a ngai lo. Mithiam hovin an lo chhuina ah chuan CT scan te, EEG leh Lumbar puncture (hnungzang atanga thluak leh a har kar a tui test) te hi tih awmzia a nei lo tih an hmu. Amaherawh chu:
·        thla 9 aia naupang emaw kum 5 aia upa a nih emaw
·        a kaih vawikhat naah temperature sang vak lo emaw
·        Darkar 24 chhunga vawi 1 aia tam a kaih emaw,
·        A taksa thenlai chauh a kaih emaw,
·        Minute 15 aia rei a kaih emaw
·        Doctorin a en a thil tha lo a hmuh emaw
·        a kaih hnuah a awmdan a pangai zan loh chuan
heng test kan sawi te hi tih a ngai thei.

A pawimawh berah chuan Simple febrile convulsion hi natna hlauhawm a ni lo tih hi hriat a tha a. A hnu zelah rilru lam a chaklohna leh hnufualna a nei ang tih te a chhungte chuan kan hlau thin a. Kaih natna a neih chhunzawm zel te kan hlau thin.  A ven dan leh enkawl dan hriat a, a hlauhawm hun a doctor pan nachang hriat hi a tul (a chung a kan sawi tawh ang te khi). Kum 5 an tlin hi chuan a reh hlen tlangpui a, an nunah harsatna an neih zui phah bik chuang lo tih kan hrereng dawn nia.

19 comments:

Mizohican said...

Hei chu a pawimawh khawp mai. Good post. Nangma ziah tur awm tak a nih ngei hi :)

diary said...

Ka nephew a kaih a, kan ziak vel mai mai nih hi, Kima :)

Alejendro said...

A va tha ve. Let's spread the words :)

marvinic said...

A tha em...chuan nakin zelah ava tangkai dawn vele...good post

diary said...

Thanks Alejendro and marvinic :)

Dula said...

A bengvar thlak hle mai...UPC i tih khi PUC ani zawk em le nachhawkna khi ..kapi ;)

naupang khawsik chu a kaih loh nan temperature sang lutuk tur a tih lum lutuk loh hi a pawimawh hmel khawp mai! chhin chhiah tlat tur ani!

Hlua said...

Amen..

diary said...

Dula, PUC ngei ni e, nang fa enkawl nasa nge nge i rawn notice chat mai. Haha

Ka u fapa a kaih vak a, a duk vek bawk sia kan buai zia chu. CPR Hnuntean a ti, tlema tlemah kan chan lo hlauh. Naupang nei zawng zawngin khawsik kaih chungchang hi chu hria se ka ti sin!

Unknown said...

A va țha em ve aw. Keini ang doctor pan mai tur awm hnai si lo tan hian a țangkai lehzual. Google ah ka zawng risk a, ka mamawh leh duh ngei ka zawng hmu in ka inhria.. Țha lutuk.

Unknown said...

Hman deuh khan imphal a kan awmlai khan ka fanu thla 9 mi hi a khawsik a rawn sang vak mai a,tichuan damdawi in ah kan kalpuia,akawr zawng zawng an phelh darh vek hnu in thlasik khawvawh lai ni bawk si tuivawt an vur tlang an chiahna hnu hian an dep a,ka khawngaih ang reng khawp mai a..an enkawl dan leh tui lum pip pep a deh i tih khi khawi hi nge dik zawk ang le

Unknown said...

Tha hle mai

Unknown said...

Tha hle mai

Unknown said...

Tha hle mai

Duhsaka said...

Kaih vangin tunah Synod Hospital ah kan awm mek.. a mangan thlak duh ngei mai.. khawsik vanga kaih a nilo thung kan naute hi.. beidawn thlak tak zawng a va ni em..

Hp Ralte said...

Zanin hian kan fapa kum 4 mi kaih vangin durtlang hospital ah kan lut.kan mangang hman khawpmai. Post hi google ah ka hmu fuha alawmawm khawp mai. Enge in an zelz

Chhingpuii said...

Enge in an tawh?keini pawh in case ang chiah hi kan ni,tunah civil hospitalah kn awm mek a,a manganthlak khawp mai,entinge treatment an pek che uk?

Laldingngheta Sailo said...

Ka va lawm em. Chhiar tur a lo awm hlauh a. Post tu chungah ka lawm e.

Hebeni said...

Khawngaihin ka lo zawt ve lawn che,kan naute hi apiantirin damdawihin ah ka awmpui char2 a,ataksa eng bangin current ah ahen a,tuna chuan aziah tawh mahse ahnung lamah a awn reng bakah naute pawm ngaiha pawm aduhlo va,chu chu kaih anei thei agem aw, khawngaihin min lo hrilfiah thei agem

Unknown said...

Zanin a khua a sik sang lutuka, a kaih ka hlau si enkawl dan ka thiam silo nen, ka google chin a post ka lo hmu a ka lawm kher mai👍🏻🙏🏻